Pseudoszkolenia i pseudoteorie. „Analizując zjawisko przywództwa, potrzebne jest szersze spojrzenie”

Liderzy, jako źródło kreatywnych pomysłów, powinni być elastyczni (rezyliencyjni) w postrzeganiu szans i zagrożeń odnośnie budowania scenariuszy przyszłości i przygotowani do natychmiastowego reagowania na zmiany.

Trzeba pokusić się o stwierdzenie, że niemal każdy temat, jaki da się dziś wyobrazić, może być bezpośrednio lub pośrednio związany z przywództwem. Skutkuje to ogromną liczbą książek, publikacji, szkoleń i warsztatów oferujących obserwacje i spostrzeżenia w tej dziedzinie.

Bombardują nas artykuły zatytułowane: „Trzy najważniejsze cechy, jakie mają najlepsi przywódcy…”, „Co wyróżnia najlepszych przywódców…”, „Jak rozwijać umiejętności przywódcze”…, itp. itd.

W sytuacji, gdy wokół mnożą się wyzwania, zapotrzebowanie na coraz bardziej specyficzne kompetencje i umiejętności przywódcze rośnie. Proporcjonalnie do potrzeb, rośnie zatem podaż kursów ukierunkowanych na pomoc osobom zainteresowanym nabyciem atrybutów, które są stereotypowo kojarzone z przywództwem. Są wśród nas także ci, którzy posiadają je niejako „od urodzenia”.

Amerykański dwutygodnik Forbes oraz Fortune Business Insight podają, że szkolenia z przywództwa to branża warta 366 miliardów dolarów i wzrośnie do 726 miliardów dolarów do 2032 r. Mimo popularności tych szkoleń, wskaźnik niepowodzeń przywództwa pozostaje niezmiennie wysoki.

Niekompetencja menedżerów odpowiada za 60-75 proc. niepowodzeń biznesowych w Ameryce korporacyjnej. Ponadto, według danych międzynarodowej firmy konsultingowej McKinsey, wiele programów szkoleniowych dla liderów kończy się fiaskiem.

Nie dla wszystkich jeden rozmiar

Posiadane przeze mnie wieloletnie doświadczenie, bazujące na współpracy z firmami i rozmowami z liderami mikro, małych i dużych organizacji w wielu różnych branżach, wskazuje, że tego typu szkolenia, prowadzone przez pseudoprzywódców, którzy oferują pseudoteorie i pseudoprogramy, są zazwyczaj opracowywane jako „jeden rozmiar dla wszystkich”. Nie uwzględniają szerszej perspektywy zmieniającego się środowiska zewnętrznego. Nie biorą pod uwagę specyfiki kultury organizacyjnej, a także modelu biznesowego, jaki posiada dana organizacja.

Pod względem zdefiniowania kontekstu, zastosowania i zrozumienia kultury i dynamiki grup i zespołów w organizacjach, niektóre teorie i programy przywództwa, leżące u podstaw oferowanych kursów szkoleniowych, trzeba uznać za nieodpowiednie, ponieważ z opóźnieniem dostosowują się do realiów drugiej dekady XXI wieku.

Co jakiś czas pojawiają się różnorodne zestawy cech, które „zagwarantują” sukces w przywództwie. Bezkrytycznie reklamowane są nowe, szybkie i łatwe style czy techniki, które nie opierają się na rozwiązaniach przetestowanych i sprawdzonych zarówno w teorii, jak i w praktyce. Jest to szczególnie widoczne w niepowodzeniach przywództwa, które mają dziś miejsce zarówno na poziomie biznesowym, jak i politycznym.

Zwracać trzeba uwagę, że analizując zjawisko przywództwa, potrzebne jest szersze spojrzenie. Innymi słowy liderzy, jako źródło kreatywnych pomysłów, powinni być elastyczni (rezyliencyjni) w postrzeganiu szans i zagrożeń odnośnie budowania scenariuszy przyszłości i przygotowani do natychmiastowego reagowania na zmiany.

Działając w warunkach niezwykłych turbulencji w biznesie i polityce, zawirowań klimatycznych, pogodowych i epidemicznych, w erze „czarnych łabędzi” i „szarych nosorożców”, rosnących anomalii i podwyższonego ryzyka, teorii spiskowych, nierównowagi gospodarczej i niedoskonałego zarządzania – muszą umieć ważyć ryzyko i podejmować odpowiedzialne decyzje. Posiadając często nieraz tylko wybiórcze informacje, przewodzić i zarządzać relacjami z osobami zainteresowanymi nie tylko sukcesem i funkcjonowaniem organizacji, ale także bliższym i dalszym jej otoczeniem – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji. Również na tę dynamikę nie do końca kładzie się dzisiaj odpowiedni nacisk i zrozumienie w szkoleniach dotyczących przywództwa.

Społeczność, a nie przywództwo?

„Dość przywództwa, czas na społeczność” – przekonuje Henry Mintzberg, kanadyjski ekonomista, profesor, wykładowca uniwersytecki i autor licznych prac na temat zarządzania. Radzi, aby dobre przywództwo służyło społeczności. To odpowiedzialność za siebie, za organizację, za społeczeństwo, powinna być imperatywem lidera.

Przywództwo oznacza przejście od teraźniejszości do potencjalności, podkreślając, że nie chodzi tutaj o samolubne osiąganie tymczasowych celów, które zaspokajają natychmiastowe pragnienia lub ambicje lidera lub liderki w krótkim okresie lecz o cele wyższe.

Dążenia i priorytety, w których przejawia się sumienie lidera jako osoby nie tylko podejmującej decyzje za innych, ale również dla ich dobra i dla ich rozwoju.

Praktyczna teoria

Teorie mają trudną reputację w świecie biznesu. Choć uznaje się je za niezbędne, to praktyczny biznes nie lubi podejść teoretycznych.

Pragmatyzm, czyli narzędzia i techniki, które można wykorzystać tak szybko, jak to możliwe są tym, czym zainteresowani są w szczególności w biznesie współcześni liderzy. Argumentuje się, że zamiast tworzenia tak zwanej „sztucznej” teorii, ważne jest, aby podkreślać znaczenie praktycznych i sprawdzonych rozwiązań.

Bliskie kontakty między biznesem a nauką, czyli środowiskiem akademickim są jednak zarówno konieczne, jak i niezbędne.

Praktyka bez refleksji staje się rutynowa i samopowielająca się. Z kolei dyscyplina akademicka, oderwana od praktyki staje się nużąca i egocentryczna.

To teoretycy mogą zidentyfikować to, czego praktycy mogą nie dostrzec, dostarczając im z kolei inspiracji. Z drugiej strony praktycy mogą przekazywać teoretykom świetny materiał do badań i konstruowania przydatnych teorii. Warto zatem poświęcić dłuższą chwilę w procesie wyboru szkolenia na sprawdzenie, które z nich opierają się na walidacji i dobrze zweryfikowanych teoriach.

Kurt Lewin, niemiecko-amerykański psycholog i pionier psychologii społecznej, przemysłowej i stosowanej, który badał demokratyczne przywództwo, twierdził, że „Nie ma nic bardziej praktycznego, niż dobra teoria”.

Dr Monika Różycka, MBA. Rozwiązuje problemy przedsiębiorców. Audytuje modele biznesowe i kulturę organizacyjną. Oferuje doradztwo gospodarcze, finansowe i prawne. Restrukturyzuje koszty i przychody. Buduje strategie i scenariusze przyszłości. Pomaga kobietom w rozwoju zawodowym. Rozwija zaufanie w organizacjach i wspiera liderów w doskonaleniu przywództwa.

Źródło: Wprost